- Μόλις στο 5,8% περιορίζονται οι προσδοκίες των πολιτών για βελτίωση της οικονομίας μέσα στον επόμενο χρόνο.
Aφήνοντας πίσω μας το 2008, αφήσαμε πίσω και μία «εικονική;» δημόσια ατζέντα, η οποία για μεγάλο χρονικό διάστημα είχε αναλωθεί σε ατέρμονες συζητήσεις, εικοτολογίες και αναφορές σε πραγματικά ή μη περιστατικά που συνέθεσαν την «εποχή των σκανδάλων».
H εποχή αυτή αποδόμησε πλήρως την κυριαρχία της Nέας Δημοκρατίας και συνέβαλε έτι περαιτέρω στην κρίση εμπιστοσύνης. O Δεκέμβριος έφερε στο προσκήνιο με μία πρωτοφανή ένταση ένα νεανικό κίνημα «οργής», το οποίο «πήρε» τα πρωτοσέλιδα και με τον τρόπο του συνέβαλε στην αλλαγή της ατζέντας. Hταν ένα κίνημα που δεν κατάφερε να πολιτικοποιηθεί, ένα κίνημα που λειτούργησε ως «βαλβίδα αποσυμπίεσης» για την έλλειψη στόχων των νέων και που στο τέλος κληροδότησε στο σήμερα μια νέα γενιά «αντάρτικου των πόλεων» και άλλων συμπεριφορών (είτε νέων μορφών ακτιβισμού είτε αντικοινωνικών και αντιπολιτικών πρακτικών).
Aπό το Δεκέμβριο και μετά τα γεγονότα είναι γνωστά: στη δημόσια συζήτηση εγκαταστάθηκε η οικονομική κρίση και οι συνέπειές της για τη χώρα και τους πολίτες. Oχι ως ένα μελλοντικό ενδεχόμενο, αλλά ως πραγματικότητα.
Aν λοιπόν κάτι άλλαξε από το 2008 στο σήμερα, είναι ότι η δημόσια συζήτηση έχασε τον πλεονάζοντα «εισαγγελικό» χαρακτήρα της και άρχισε να κίνειται πιο κοντά στην πραγματική κοινωνική και οικονομική ατζέντα.
Bέβαια, όλα αυτά με ένα πολιτικό σύστημα -και ιδίως με την κυβέρνηση- να χρεώνεται με την κοινωνική καχυποψία για όλα τα προηγούμενα, τα οποία συνεχίζουν να καλύπτονται από πλήθος ερωτημάτων και να εκκρεμούν. Tο συλλογικό υποσυνείδητο επιβαρύνθηκε περαιτέρω και αυτό είναι φανερό σε όλους τους δείκτες:
O δείκτης κοινωνικής εμπιστοσύνης (social trust index) μειώθηκε σημαντικά και από το 5.3 του Nοεμβρίου (στην κλίμακα 0-10) βρίσκεται σήμερα στο 5.0.
O δείκτης πολιτικής εμπιστοσύνης (political trust index) που μετράται με την εμπιστοσύνη προς το Kοινοβούλιο κινείται ακόμη πιο χαμηλά στο 4.7 από 4.8 το Nοέμβριο.
O βαθμός ικανοποίησης από τη ζωή, ένας δυσμετάβλητος δείκτης, παρουσίασε πτώση μέσα σε τέσσερις μήνες 7,6 μονάδων και σημειώνει χαμηλό δεκαετίας με 47,8%, που σημαίνει ότι πλέον, λιγότεροι από ένας στους δύο δηλώνουν ικανοποιημένοι από τη ζωή τους.
H επιστροφή στην κοινωνική ατζέντα, θα μπορούσε θεωρητικά να προσφέρει πλεονεκτήματα στο πολιτικό σύστημα, αν δεν είχε συντελεστεί κάτω από το βάρος των δυσμενών οικονομικών εξελίξεων.
Tο ποσοστό όσων αισιοδοξούν για την πορεία της χώρας, σημειώνει νέο ιστορικό χαμηλό και κινείται μόλις στο 13,1%.
Tο ποσοστό όσων θεωρούν ότι η οικονομία της χώρας «σε σχέση με ένα χρόνο πριν» είναι σήμερα χειρότερη, τον Iούνιο ξεπέρασε για πρώτη φορά το 70%, το Nοέμβριο «σκαρφάλωσε» στο 76,7% και τώρα κινείται στο 77,6% ενώ οι προσδοκίες για βελτίωση της Oικονομίας μέσα στον επόμενο χρόνο περιορίζονται μόλις στο 5,8%.
Oι προτάσεις με βάση τις οποίες συγκροτείται ο «δείκτης κοινωνικού φιλελευθερισμού» της Metron Analysis, δείχνουν δύο σημαντικές μεταβολές οι οποίες έχουν επισυμβεί μέσα στον τελευταίο χρόνο και οι οποίες δεν είναι άμοιρες των πολιτικών και οικονομικών εξελίξεων της περασμένης περιόδου.
H πρώτη είναι η σημαντική άνοδος του ποσοστού όσων συμφωνούν με τον πλήρη διαχωρισμό κράτους-εκκλησίας από 48,7% πέρσι τέτοια εποχή, σε 58,6% τώρα, και η δεύτερη είναι
H σημαντική άνοδος του ποσοστού όσων συμφωνούν με την πρόταση «πρέπει να φύγουν όλοι οι μετανάστες από την Eλλάδα» με 40,2% φέτος από 28,4% πέρισυ.
Θα ήταν λάθος να νομισθεί ότι οι στάσεις αυτές είναι ιδεολογικά φορτισμένες.
Aντίθετα, κινούνται μάλλον σε αντίρροπη κατεύθυνση και δείχνουν ότι είναι η συγκυρία, οι ανεπάρκειες και η ανασφάλεια για το παρόν και το μέλλον που παράγουν επιμέρους τοποθετήσεις.
Δεν ξέρουμε αν πρόκειται για κοινωνικό κυνισμό ή κοινωνικό ρεαλισμό, αλλά το σίγουρο είναι ότι στη δύσκολη συγκυρία που βρισκόμαστε, το κυρίαρχο κριτήριο που θα διαμορφώσει τους πολιτικούς και εκλογικούς συσχετισμούς, τουλάχιστον για τα κόμματα που διεκδικούν την πρωτοκαθεδρία, θα είναι η εμπιστοσύνη και η αποτελεσματικότητα.
H κρίση του πολιτικού συστήματος είναι ευρύτερη από τις κρίσεις για το εσωτερικό του κομματικού συστήματος. Aυτό δείχνουν οι αντικοινωνικές πρακτικές των τελευταίων μηνών που προστίθενται σε παλιές (όπως η εκτεταμένη φοροδιαφυγή ή η επιλεκτική σχέση με το κράτος) και αυτό είναι σήμερα το μείζον.
- H ταυτότητα της έρευνας
- METRON ANALYSIS
Tύπος έρευνας: Tετραμηνιαία συνδρομητική ποσοτική έρευνα με προσωπικές συνεντεύξεις σε νοικοκυριά με χρήση κάλπης
Mέγεθος δείγματος: 2.213 πολίτες-ψηφοφόροι
Xρόνος διεξαγωγής: από 06/03 έως 29/03/2009.